Doku u modi: Prikazi filmova „Pejzaži otpora“, „Koreni“ i „Telenovela sivo u koloru“

U toku je četrnaesto izdanje Međunarodnog festivala dokumentarnog filma Beldoks. Od 9. do 16. septebra 2021. godine biće prikazano više od 100 dokumentarnih filmova iz čitavog sveta, a među njima, u okviru selekcije Srpski takmičarski program, i sedam ostvarenja domaćih autora. U prikazu koji sledi osvrnuću se na tri srpska dokumentarca koja se nalaze u ovogodišnjoj ponudi i koja će na Beldoksu imati svoje nacionalne premijere. To su filmovi Pejzaži otpora Marte Popivode, Koreni Tee Lukač i Telenovela sivo u koloru Filipa Martinovića.

Fim Pejzaži otpora je imao svetsku premijeru početkom godine u glavnom takmičarskom programu Međunarodnog filmskog festivala u Roterdamu, a prošlog meseca je, na Sarajevskom filmskom festivalu, nagrađen „Srcem Sarajeva“ za najbolji dokumentarni film. Marta Popivoda je godinama radila na ovom ostvarenju koje donosi sećanja partizanke Sofije Sonje Vujanović. U vreme snimanja filma, Popivodina sagovornica je bila već u poodmaklim godinama, u desetoj deceniji, ali bistrog uma i veoma raspoložena da ispriča svoju životnu priču.

Pejzaži otpora donose naglašeno intiman i poetizovan portret žene koja se borila protiv fašizma, koja je volela i ubijala, od njenog prvog susreta sa komunističkom ideologijom tokom srednje škole, pa preko prve ljubavi i prvog ispaljenog metka u vihoru Drugog svetskog rata, sve do užasa Banjice i Aušvica. Popivoda je okupila malu ali odabranu ekipu kako bi realizovala intiman projekat koji joj je, očigledno, veoma drag i važan: pre svih ostalih tu je Ana Vujanović, koscenaristkinja filma, Popivodina partnerka i unuka glavne protagonistkinje, te dva u svetu autorskog filma višestruko proverena i dokazana kadra – direktor fotografije Ivan Marković i montažerka Jelena Maksimović.

Mešajući prošlost i sadašnjost, život protagonitskinje i život autorke (ovo je, između ostalog, i film o Popivodinom napuštanju Srbije i odlasku u Nemačku), ovaj dokumentrani film upečatljive vizuelnosti (Marković je zaslužan za veoma atmosferične prizore prirode, građevina i životinja koji se dobro „lepe“ za naraciju) priča o borbi koja se, u izmenjenom obliku, nastavlja kroz vekove. Pejzaži otpora će biti prikazani 11. septembra 2021. u Amfiteatru ispred Muzeja Jugoslavije, a sa početkom u 20 časova. Nakon projekcije biće upriličen razgovor sa ekipom filma.

Par nedelja nakon svetske premijere na 55. Međunarodnom festivalu u Karlovim Varima, debitantski dokumentarni film Koreni rediteljke Tee Lukač biće prikazan i pred nestrpljivom beogradskom publikom. Kao što je pre gotovo sto godina Rastko Petrović u svom čuvenom romanu-putopisu Ljudi govore beležio razgovore ljudi koje je sretao na putovanju, tako i mlada filmska autorka nastoji da uhvati suštinu življenja (ili bar jedan njegov deo) kroz priče različitih putnika na zadnjem sedištu automobila koji jezdi kroz Dvor u Hrvatskoj (rodni grad rediteljke koji je, zbog razbuktvanja rata, napustila sa šest godina) i uz obod obližnje šume: tu su raspričana deca u kostimima, ćutljivi stranac udubljen u mobilni telefon, par veselih aktivistkinja, žena koja rediteljki priča priču o svom teškom životu, raspevani članovi kulturno-umetničkog društva u tradicionalnim nošnjama, gospodin koji se priseća sudbonosnog susreta sa stršljenovima i, na samom kraju, kesa puna namirnica koja takođe postaje deo ovog putovanja…

Sedam segmenata, sedam vožnji, ispresecano je prizorima prirode, penušave reke i drevne šume, uz nešto malo ljudskih rukotvorina i rezbarija, sve to snimljeno, veoma atmosferično, na momente čak i linčovski, od strane direktorke fotografije Sare Preradović. Ljudi govore, a šuma traje, večna i sveprisutna, ona odoleva seči i ljudskom mešanju, i nadživeće sve naše priče. Koreni u sebi prepliću dokumentarno i fiktivno, sve to prožeto okrepljujućom blagošću i dostojanstvenom stoičnošću. Koreni će biti prikazani 12. septembra 2021. u Amfiteatru ispred Muzeja Jugoslavije, u 20 časova. Kao i u slučaju Pejzaža otpora, nakon projekcije se očekuje razgovor sa ekipom.

A sada nešto potpuno drugačije… Telenovela sivo u koloru donosi priču o Filipu (Filip Martinović) koji iz Barselone, grada u koji je njegova porodica emigrirala iz Beograda tokom 1990-ih, odlazi u zemlju predaka da pronađe vlastite korene i identitet, što uključuje i posetu pradedinom grobu u seocetu u Hrvatskoj (u međuvremenu etnički očišćenom za vreme Oluje) i prenos očevog pepela iz Španije u Srbiju. Društvo mu pravi njegova devojka Aša (Aša Broen), mlada Etiopljanka sa vlastitom komplikovanom životnom pričom. U želji da shvati motive i okolnosti odlaska svoje porodice u stranu zemlju, Filip rekonstruiše scene iz prošlosti – i to u maniru telenovela, televizijskog žanra koji ga fascinira, a koji je veoma popularan i u Srbiji.

Scenarista, producent i reditelj Filip Martinović svoju autobiografsku priču gledaocima rekonstruiše negde na razmeđi Žilnika i Almodovara, a njegov film, bez obzira na teške teme kojih se dotiče, uglavnom ima vedar i poletan ton – u čemu ključno doprinose snažno koloritna fotografija Marka Milovanovića i odabir muzike. Telenovela sivo u koloru će pred beogradskom publikom biti prikazana 15. septembra 2021. godine u Amfiteatru ispred Muzeja Jugoslavije. Nakon projekcije koja počinje u 20 časova biće, po već ustaljenom običaju Beldoksa, upriličen razgovor sa ekipom filma.

Naslovna fotografija: Beldocs.rs/Promo