San o jugoslovenskom luksuznom kruzeru u borovima završio na dnu: Hotel AS kraj Petrovca danas je Titanik

Hotel AS u Perazića Dolu, pored Petrovca na crnogorskoj obali, jedan je od onih zaboravljenih simbola jugoslovenske turističke epohe koji danas više izgleda kao kulisa iz postapokaliptičnog filma nego kao luksuzni odmarališni kompleks kakav je nekada bio.

Ime AS potiče od Auto-moto saveza Jugoslavije (AMS), koji je, zajedno sa nemačkim klubom Adoc i beogradskom stambenom zadrugom Komfor, bio inicijator i investitor izgradnje ovog impozantnog objekta. Projektovaan je da liči na palubu nekog velikog kruzera, Hotel je zamišljen kao plutajući dom za turiste na samoj obali, skriven u uvali obrasloj borovinom, tik uz more.

Danas više liči na Titanik.

Borovi, luksuz i 110 soba

Kao i mnogi drugi veliki poduhvati iz tog perioda, hotel AS je građen megalomanski. Početkom sedamdesetih godina prošlog veka, u vreme kada je Jugoslavija investirala u razvoj socijalističkog turizma, podizani su objekti koji su trebalo da impresioniraju i funkcionalno posluže hiljadama ljudi. Hotel AS je osmišljen kao reprezentativni kompleks sa širokim spektrom sadržaja: restoranima, salonima, salama za sastanke, sportskim terenima i direktnim pristupom plaži. Sve to bilo je deo šire vizije – da radnici širom Jugoslavije imaju pravo na kvalitetan, organizovan i pristupačan odmor, ali i da se privuku strani turisti, posebno iz tadašnje Zapadne Nemačke.

Arhitektonsko rešenje povereno je Slobodanu Šćepanoviću, jednom od važnijih imena tadašnje jugoslovenske moderne arhitekture. Njegov pristup je bio racionalan, funkcionalan, ali i estetski upečatljiv – hotel se neprimetno stapao s prirodom, a istovremeno se uzdizao kao simbol napretka i uređenosti. Imao je četiri sprata i oko 110 soba s pogledom na more i borovu šumu, a enterijer je bio projektovan tako da pruži udobnost, ali i osećaj da boravite u nečemu što je tada smatrano vrhom domaće turističke ponude.

Pored domaćih gostiju, hotel je bio namenjen i stranim turistima, što potvrđuje saradnja sa nemačkim klubom Adoc koji je organizovao grupne dolaske automobilima. Hotel AS je, dakle, bio više od običnog letovališta – bio je primer ambiciozne i planske politike u oblasti turizma, kao i simbol međunarodne otvorenosti i saradnje.

Danas je ruševina

Danas, međutim, hotel stoji kao ruševina. Napušten, obraslog krova, s urušenim zidovima i rđom na mestima gde su nekada stajale staklene balustrade, više liči na sablasni spomenik jednom velikom snu nego na mesto odmora. Njegova sudbina podseća na mnoge slične projekte tog doba – ideje su bile velike, izvedba često odlična, ali je vreme donelo zaborav, tranziciju, privatizaciju i neizvesnost.

TikTok video u tekstu gore, pokazuje kako izgleda danas – i teško je ne osetiti mešavinu tuge i nostalgije dok posmatramo šta je ostalo od nekadašnjeg „gostoljubivog broda“.