Rak pluća, simptomi su podmukli
Prof. dr Nevena Sečen, pneumoftiziolog i pulmolog onkolog, ističe da rak pluća, kao i neke druge maligne bolesti, danas može biti preveden u hroničnu bolest kada se blagovremeno dijagnostikuje. U određenim situacijama, novi target lekovi i imunološka terapija pružaju efikasne metode lečenja, dodaje prof. dr Sečen.
Jedan od najučestalijih malignih tumora, rak pluća (karcinom bronha), često se javlja kod dugogodišnjih pušača, ističe pneumoftiziolog. Ovaj podatak naglašava najveći faktor rizika za razvoj bolesti, ali istovremeno potvrđuje tezu Svetske zdravstvene organizacije (SZO) da se na mnoga onkološka oboljenja, uključujući i rak pluća, može preventivno delovati.
Faktori rizika i simptomi raka pluća
Bolest je vrlo podmukla. Ima naglašenu sklonost ka brzom širenju (metastaziranju) u okolna tkiva i druge delove tela, ali bez ranih simptomatskih signala. Kada se dijagnostikuje, često već ima udaljene metastaze.
Rak pluća je na globalnom nivou, vodeći maligni uzrok smrtnosti muškaraca, kod kojih je 4 puta zastupljeniji i treći uzrok smrtnosti kod žena, posle raka dojke i kolorektalnog karcinoma.
Plućna kancerogeneza traje oko 20 godina, te je starosni vrhunac oboljevanja u sredovečnom dobu, između 40 i 60 godina.
Prema podacima SZO iz 2012. godine, rak pluća je dijagnostikovan kod 1,8 miliona ljudi u svetu, a umrlo ih je 1,6 miliona. Brojke vrlo variraju od zemlje do zemlje, sve u zavisnosti od raširenosti navike pušenja.
Srbija je u vrhu zemalja sa brojem obolelih, što je upravo u vezi sa pušenjem. Vojvodina, na primer, sa populacijom od oko 2 miliona stanovnika, mesečno registruje 150 novootkrivenih bolesnika sa karcinomom bronha.
Podaci o incidenci raka pluća variraju i kroz vreme, sve u korelaciji sa pušenjem industrijskih cigareta, pa se ta raširena navika zato smatra najvećim faktorom rizika za razvoj raka pluća. Upozorenje se odnosi i na pasivno pušenje, jer se među obolelima uvek nađe određeni broj osoba koje nikad nisu pušile, ali su godinama bile izložene duvanskom dimu pušača.
Aerozagađenje, i uopšte, svaka izloženost inhalatornim toksinima, što je karakteristično za neka zanimanja (rad sa naftom i njenim derivatima, npr), takođe pogoduje razvoju ove bolesti. Stres je, prema rečima prof. Sečen, veoma značajan faktor rizika.
U ranoj asimptomatskoj fazi razvoja raka pluća, kada lečenje može biti najuspešnije, najveći broj slučajeva karcinom abronha otkriva se slučajno.
Alatmantniji, specifični simptomi, kao što su uporan i neuobičajen kašalj, izmenjen “pušački” kašalj, ili krv u iskašljavanju (hemoptizije), otežano disanje i bol u grduima, javljaju se tek kada je bolest većpoodmakla.
Gubitak apetita, malaksalost, gubitak telesne mase i depresija, simptomi su opšteg tipa kojima pacijenti ne pridaju veću pažnju, o obzirom na to da se javljaju i u mnogim drugim stanjima.
Ukoliko se pak jave bolovi u koštano-zglobnom sistemu, a posebno kad pacijent sa faktorima rizika ima bol u ramenu, odmah treba rendgenski snimiti pluća.
Prof. Sečen objašnjava da se često javljaju i takozvani Pancoast tumor, koji zahvata plućni parenhim i koštano tkivuo, te da nije reč o metastazi, već o svojevrsnom primarnom tumoru, koji se javlja u plućnom ramenu.
Specijalisti fiizikalne medicine, dobro su upoznati sa dvostrukom prirodom ovog simptoma, kako bi se izbeglo da oboleli od Pancoast tumora, dobiju pogrešnu dijagnozu i na fizikalnoj terapiji izgube dragoceno vreme, piše Stetoskop.rs.
Prof. dr Nevena Sečen naglašava značaj preventivnih mera, uključujući prestanak pušenja kako pojedinačno, tako i akcije društva usmerene ka iskorenjivanju ove štetne navike. Preventivni sistematski pregledi, posebno sa radiološkim snimanjem pluća (niskodoznim CT grudnog koša), mogu pomoći u ranom otkrivanju i lečenju bolesti, koja u početnim fazama često ne pokazuje simptome.
Rak pluća se, kao podmukla bolest, često dijagnostikuje u kasnim fazama kada već ima udaljene metastaze. Na globalnom nivou, rak pluća je vodeći maligni uzrok smrtnosti među muškarcima, dok je treći uzrok smrtnosti među ženama. Podaci o incidenci variraju širom sveta, a pušenje se smatra ključnim faktorom rizika. Pored toga, izloženost inhalatornim toksinima, aerozagađenje i stres takođe doprinose razvoju bolesti.
Bronhoskopija se ističe kao ključna dijagnostička procedura za tumore pluća. Ova rutinska intervencija omogućava uzimanje uzoraka za patohistološku kontrolu i određivanje optimalnog pristupa lečenju. Prof. dr Sečen naglašava važnost predhodnih dijagnostičkih procedura poput pregleda plućne funkcije i medicinskog imidžinga kako bi se postavila tačna dijagnoza.
U pogledu lečenja, izbor terapije zavisi od histološkog tipa, molekularnih karakteristika tumora, stadijuma bolesti, lokacije i opšteg zdravstvenog stanja obolelog. Cilj je prevesti rak pluća u hroničnu bolest i primenjivati multimodalni pristup koji obuhvata hirurgiju, hemoterapiju i radioterapiju. Novi pravci u lečenju uključuju genetski profil tumora, omogućavajući primenu savremenih terapija poput target i imunoterapije.
Pacijenti sa rakom pluća trebaju usvojiti zdrave životne navike, uključujući prestanak pušenja, boravak u prirodi, umerenu fizičku aktivnost i uravnoteženu ishranu. Redovne godišnje kontrole su od suštinskog značaja, a pacijenti koji žive duže i prolaze kroz sve faze lečenja trebaju se redovno kontrolišu i pratiti eventualne simptome. Prognoza bolesti varira, ali osobe koje žive duže smatraju se “pobednicima” i pod stalnom lekarskom kontrolom.
Današnja medicina, zasnovana na činjenicama, pruža podatke o procenatima preživljavanja na dve i pet godina za svaki stadijum bolesti. Oboleli od raka pluća trebaju biti svesni potrebe za oprezom, a imperativ prestanka pušenja treba pratiti usvajanjem zdravih životnih navika.
