Stripovi Aleksandra Zografa – nova intervencija na stalnoj postavci Muzeja Jugoslavije

U okviru stalne postavke Muzeja Jugoslavije od 7. aprila biće izloženi stripovi Saše Rakezića – Aleksandra Zografa, što predstavlja još jednu u nizu intervencija na postavci započetih prošle godine povodom obeležavanja 75 godina od kraja Drugog svetskog rata. Kao polaznu tačku za nastanak radova, autor koristi šestoaprilsko bombardovanje Beograda 1941. godine, istražujući i ovom prilikom lične narative i stavljajući u fokus, kako navodi, „malog čoveka”. 

Građu za svoje radove Saša Rakezić najčešće pronalazi na buvljim pijacama, u susretu sa odbačenim ličnim i porodičnim predmetima. Ovim postupkom stavlja sebe, kako navodi u videu nastalom povodom pomenute intervencije, u poziciju „medijatora između javnosti i smetlišta istorije”. 

Tako je na buvljoj pijaci u Pančevu pronašao i nekoliko predratnih brojeva lista Politika, među kojima je i primerak od 6. aprila 1941. koji je inspirisao nastanak prvog od dva stripa, koji će biti izloženi.

„Zabeleženo je da su prve bombe počele da padaju na Beograd u 6 i 30 izjutra, a negde sam našao podatak da su kolporteri, koji su prodavali dnevne novine na ulici, dolazili da preuzmu primerke nešto pre toga, pa je to verovatno bio način na koji je sačuvan primerak koji je došao do mene. S obzirom na to da je prilikom bombardovanja prekinuta ne samo distribucija već i izlazak lista, koji će biti obnovljen nakon oslobođenja 1944, činilo mi se da taj primerak, kojeg većina čitalaca zapravo nikada nije pročitala, krije u sebi nagoveštaj nastupajuće katastrofe”, objašnjava Zograf.

U drugom stripu, pod nazivom Beležnica jednog skauta (oba prvobitno objavljena u nedeljniku Vreme), kako bi iz ugla građana opisao doživljaj 6. aprila 1941. i dana koji slede, Rakezić kao polaznu tačku koristi dnevnik jednog tinejdžera:

„Dragocen izvor informacija o načinu na koji je civilno stanovništvo doživelo 6. april 1941. predstavljaju lične beleške koje su iza sebe ostavili savremenici. Moj izvor bio je dnevnik jednog tinejdžera, pasioniranog skauta, koji je situaciju posmatrao iz manje formalnog ugla. Ipak, njegovi zapisi govore o preokupacijama onih koji su zatekli sebe u realnosti koja je usledila nakon bombardovanja: bežanje u seoska domaćinstva, raspad zemlje, raščišćavanje razrušenog grada, traganje za bilo kakvim izvorom zarade…”

Intervenciju na stalnoj postavci prati i autorski tekst umetnika Mala porodična istorija, koji će biti prvi put objavljen na sajtu Muzeja, a u kojem Rakezić rekonstruiše događaje iz života članova svoje porodice smeštajući ih u istorijski i politički kontekst Drugog svetskog rata.

Saša Rakezić, alijas Aleksandar Zograf, objavljuje stripove od sredine osamdesetih, najpre u tzv. „omladinskoj štampi”, da bi već od ranih devedesetih započela njegova internacionalna karijera, najpre kroz saradnju sa američkom izdavačkom kućom Fantagraphics Books, a zatim se kolekcije njegovih stripova pojavljuju u Italiji, Francuskoj, Velikoj Britaniji, Španiji, Portugaliji, Grčkoj, Japanu i drugde.  Počev od 2003, Zograf redovno objavljuje u listu Vreme, a od značaja je i njegova saradnja sa italijanskim nedeljnikom Internazionale. Godine 2018, izlazi film Poslednja avantura Kaktus Bate, režisera Đorđa Markovića, u kojem se Zograf pojavljuje u ulozi glavnog naratora i istraživača.

Muzej Jugoslavije radi od srede do nedelje od 10 do 18 časova, a poseta muzeju je moguća uz poštovanje važećih mera za suzbijanje zarazne bolesti COVID-19.