FEST preporuke: „Easy Land“ Sanje Živković i „Ivana Grozna“ Ivane Mladenović
FEST nam je pred vratima, pa je red da se osvrnemo na provereno kvalitetne naslove u ponudi našeg najvećeg i najpopularnijeg filmskog festivala, a sa posebnim akcentom na domaće snage i filmove koji još uvek nemaju srpskog distributera (što znači da će projekcije na FEST-u možda biti i jedina prilika da ove filmove pogledate u bioskopu). Sticajem okolnosti, u okviru novouspostavljenog programa Fest Fokus, ove godine su sa našla dva filma mladih srpskih rediteljki koji su snimljeni u inostranim produkcijama: Easy Land Sanje Živković i Ivana Grozna Ivane Mladenović. Evo zašto ih svakako treba pogledati na velikom platnu kada, zahvaljujući FEST-u, imamo tu priliku…
Na Međunarodnom filmskom festivalu u Torontu, početkom septembra 2019. godine, premijerno je prikazan Easy Land, prvi dugometražni film srpsko-kanadske rediteljke Sanje Živković. O čemu se radi? Mirjana Joković glumi Jasnu, Srpkinju krhkog mentalnog stanja koja već godinama živi u Torontu. Nakon što Jasna samoinicijativno odluči da prestane da uzima terapijske lekove, njen (već ionako uzdrman) odnos sa ćerkom Ninom (Kiri) počinje sve više da se pogoršava. Jasna, arhitekta po struci, u naletu ludačke inspiracije počinje da radi na projektu za stambeno naselje Easy Land koji želi da predstavi svom novom ljubavniku, građevinaru Benu (Ričard Klarkin), pritom potpuno ignorišući svoje sve veće psihičke i novčane probleme. Naravno, eskalacija je neumitna…
Sanja Živković, koja je za Easy Land napisala i scenario, u svom debiju na jednostavan i efektan način prikazuje naličje kanadskog sna, istovremeno se baveći nekim manje poznatim aspektima imigrantskog života, svesno izbegavajući uobičajene pristupe ovoj temi. Vrsna srpska glumica Mirjana Joković (Mala, Underground, Stršljen), koja već godinama živi i radi u SAD, dobija priliku da posle duže pauze zablista u velikoj i kompleksnoj filmskoj ulozi dostojnog njenog talenta i da nas veoma brzo podseti zašto smo svaku njenu novu ulogu očekivali sa velikim nestrpljejnjem. Nina Kiri, kanadska glumica srpskog porekla (do sada najpoznatija po ulozi Alme u hit seriji Sluškinjina priča), sa predanošću, suzdržanošću i usredsređenošću tumači lik nesnađene tinejdžerke razapete između Kanade i Srbije koja pokušava da pronađe smisao vlastitog postojanja i, ako je to ikako moguće, izgladi odnos sa neuravnoteženom majkom. Glumačka saigra Nine Kiri i Mirjane Joković je najjači adut filma Easy Land, one tvore upečatljiv i ubedljiv tandem, dok su ostali likovi svedeni na zanimljive minijature.
Scenario za Easy Land je mogao biti razrađeniji i sveobuhvatniji (o Jasninom i Nininom životu pre dolaska u Kanadu ne saznajemo gotovo ništa, baš kao ni pojedinosti o Jasninoj bolesti), ali u celini gledano ova kamerna drama dobro funkcioniše zbog svoje suštinske iskrenosti i dobronamernosti i, što je najvažnije, proizvodi snažan emotivni naboj koji kulminira u zadovoljavajućoj i vešto orkestriranoj završnici – sve to uz zanimljive metatekstualne ukrase i muziku grupa EKV i Bajaga i Instruktori. Film Easy Land je, pored Toronta, prikazan na festivalima u Geteborgu, Palm Springsu, Vankuveru i Montrealu, a beogradska premijera na FEST-u zakazana je za 1. mart 2020. godine u Dvorani Kulturnog centra Beograda, sa početkom u 19:30 i uz prisustvo ekipe.
Srpska publika se sa stvaralaštvom Ivane Mladenović već upoznala zahvaljujući njenoj prvoj dugometražnoj igranoj režiji, filmu Vojnici. Priča iz Ferantija koji je 2017. godine na Festivalu autorskog filma u Beogradu osvojio nagradu za najbolju režiju (i uz to imao veoma uspešan međunarodni festivalski život). Ivana Grozna je takođe rumunsko-srpska koprodukcija (ponovo uz podršku Filmskog centra Srbije), ali i film koji je mnogo više „srpski“ od Vojnika. Iako nastao u većinski rumunskoj produkciji, srpski upliv je ovoga puta ključan. Scenario Ivane Mladenović i njenog proverenog saradnika Adrijana Šiopa je, treba istaći, dobrim delom zasnovan na biografiji rediteljke. Radnja filma prati Ivanu koja se iz Bukurešta (u kome živi i radi) vraća u rodno Kladovo, kako bi provela neko vreme sa svojom porodicom i desetak godina mlađim momkom. Nakon što sasvim neplanirano postane zaštitno lice lokalnog festivala, iz Rumunije u Srbiju, kao podrška, stižu njeni ekscentrični prijatelji muzičari, što dovodi do niza tragi-komičnih situacija. U danima koji slede, Ivana pokušava da se izbori sa vlastitom hipohondrijom i brojnim drugim problemima koji se samo gomilaju i kojima, kanda, nema kraja. Naša „grozna“ junakinja je na rubu nervnog sloma, a njena neodlučnost po raznim životnim pitanjima ne pomaže da se situacija stabilizuje, već samo doprinosi sveopštoj konfuziji.
Ivana Mladenović je kao glumica već ostvarila sjajno iznijansiranu ulogu Solanž u odličnoj kostimiranoj drami Srca s ožiljkom (2016) Radua Juda, tako da previše ne iznenađuje što je u svojoj novoj režiji sama sebi poverila glavnu ulogu. Pored nje, u filmu glume članovi njene porodice i prijatelji (tumačeći, u većoj ili manjoj meri, sami sebe), što uzrokuje da Ivana Grozna sve vreme svog devedesetominutnog trajanja pleše na tankoj liniji dokumentarne i igrane strukture. Kao što u književnom svetu reč „autofikcija“ označava delo koje se nalazi negde između autobiografije i romana u prvom licu, tako i Ivana Mladenović u svom novom filmu zamagljuje granicu između stvarnog i isceniranog, lično proživljenog i odglumljenog. Imajući navedeno u vidu, Ivana Grozna je jedan veoma hrabar film u kome se rediteljka „ogoljuje“ na način na koji bi se retko ko usudio.
Odlučivši se da snimi film koji je direktno inspirisan njenim životom, Ivana Mladenović se nije zagledala samo u „svoje dvorište“, već je prilično smelo pristupila vivisekciji naravi i društvenih prilika sa obe strane Dunava. Ovo jeste prevashodno film o mladoj ženi i njenim strahovima i dilemama, ali istovremeno i višeslojno svedočanstvo jednog vremena. Sve je to začinjeno nizom izuzetno uspelih komičnih minijatura u žilnikovskom ključu čiji su akteri Ivana, njena porodica i njeni prijatelji. Upečatljivu epizodu u Ivani Groznoj ostvarila je tragično nastradala rumunsko-kanadska pevačica Anka Pop čije ljupko i energično prisustvo doprinosi živopisnosti i dodatno podvlači temu dualnosti i pripadanju kulturama dve zemlje. Primetna produkciona svedenost filma i naturalistička fotografija doprinose ciljanoj autentičnosti, stvarajući iluziju da „posmatramo stvarni život“.
Film Ivana Grozna je nagrađen u Lokarnu i Zagrebu, a prikazan i u Trstu, Anžeu, Geteborgu… Premijera na FEST-u je zakazana za 4. mart 2020. godine, u Dvorani Kulturnog centra Beograda, s početkom u 19:30. Nakon toga, kao i u slučaju filma Easy Land, slede dve reprize.
Fotografije: Fest.rs
