Majski broj „Kinoteke“ dostupan onlajn

Pred publikom je novo onlajn izdanje Kinoteke, 41. broj mesečnog časopisa Jugoslovenske kinoteke o istoriji i savremenom trenutku filmske umetnosti kod nas i u svetu.

Majski broj donosi tekstove o filmovima na Jutjub kanalu Kinoteke i Filmskog centra Srbije, ekskluzivni intervju sa Džonijem Depom, preporuke Branke Katić šta gledati kod kuće u vreme izolacije, analize filmova Lažni car Velimira Stojanovića i Raspoložen za ljubav Vonga Kar-Vaja, podseća na stvaralaštvo velikana svetskog filma Bastera Kitona i Klinta Istvuda, kao i „kralja srpskog bioskopa“ Žike Mitrovića…

U tekstu Čovek s kamenim licem – Baster Kiton, povodom 125 godina od rođenja velikog komičara nemog filma, Aleksandar Saša Erdeljanović piše da je Kiton dugo bio u senci Čarlija Čaplina, ali su ga šezdesetih godina prošlog veka reafirmisale nove generacije kritičara i istoričara filma. Nakon detaljnog prikaza Kitonovog stvaralaštva Erdeljanović ističe „veličinu obojice perfekcionista koje nema smisla odvajati jer je svaki od njih najveći na svoj način“.

Jugoslav Pantelić u tekstu 65 godina filma Lažni car ocenjuje da je taj film reditelja Velimira Stojanovića i scenariste Ratka Đurovića, koji je adaptirao Njegoševo delo Lažni car Šćepan Mali, jedno od najznačajnijih ostvarenja koja tretiraju istorijske teme u jugoslovenskoj kinematografiji. Pantelić između ostalog skreće pažnju na izgradnju likova – „pre svih naslovnog junaka u hvale vrednoj interpretaciji nadahnutog Radeta Markovića, i Popa, čiji je lik u filmu ostvario maestralni Ljuba Tadić“.

Za program Kan klasik na, za sada odloženom, festivalu u Kanu najavljena je obnovljena i restaurisana 4K verzija jednog od najboljih filmova svih vremena Raspoloženi za ljubav (2000) Vonga Kar-Vaja. Ksenija Zelenović piše o toj melanholičnoj priči o ljubavi, otuđenju i usamljenosti pojedinca u velikom gradu, koja već dvadeset godina, od premijere u Kanu, ne prestaje da istim intenzitetom oduševljava gledaoce.

Sandra Perović intervjuisala je Džonija Depa koji je na Berlinalu kao glumac i producent predstavio angažovani film Minimata Endrua Levitasa, sniman delom u Srbiji, istinitu priču o američkom fotografu koji je doprineo da se razotkrije trovanje stanovnika japanskog grada Minimata živom od strane moćnog koncerna 1971. godine. Dep je izjavio da moć filmskog medija treba da „iskoristiš da ljudima otvoriš oči, nateraš ih da vide nešto što se dogodilo i što se događa i dalje“. Na pitanje kako mu Srbija deluje kao lokacija za snimanje, odgovorio je: „Fenomenalno! Neverovatno. Fantastično smo se proveli u Srbiji. A ekipa je bila savršena. Neverovatna. Bolju ekipu nisam video“.

Slavna glumica Branka Katić poslala je iz Londona izbor filmova koje u doba pandemije koronavirusa preporučuje za gledanje kod kuće – „za što dublje proživljavanje tenzije, ali i za slatki zaborav“. Svaki od predloga je obrazložila – na duhovit ili poetičan način, uz kritičke opaske ili prisećanja na utiske koje joj je određeni film izazvao pri prvom gledanju.

Film kao eskapizam naslov je osvrta Mimi Vlaović o pokretnim slikama u doba korone, o tome kako i u samoizolaciji „nastavljamo da bežimo od sebe uranjajući u svet sedme umetnosti“, neki pomalo mazohistički gledajući filmove i serije o katastrofama, a neki birajući one s hepiendom, otelotvorenja onih osećanja koja nam nedostaju i koja kroz fimove dobijamo u najlepšem instant pakovanju.

Aleksandar Saša Erdeljanović predstavlja neke od filmova dostupnih besplatno na Jutjub kanalu Kinoteke, kao što su Sa verom u boga Mihajla Al. Popovića (1932), koji se smatra najboljim igranim filmom u kinematografiji Kraljevine Jugoslavije i naš prvi zvučni igrani film Nevinost bez zaštite (1943) Dragoljuba Aleksića.

O pokretanju Jutjub kanala Filmskog centra Srbije piše Đorđe Bajić u tekstu Kratki filmovi velikih dostignuća. Na tom kanalu je od 19. marta svakog dana dostupan po još jedan film srpskih autora, uglavnom kratkog metra novije produkcije – igrane, dokumentarne i animirane, ali tu su i rani filmovi poznatih autora. Bajić posebno predstavlja Bez naziva Gorana Markovića, Pana Hrstku i Legendu o lapotu Gorana Paskaljevića i (A)Torziju Stefana Arsenijevića.

Povodom 15 godina od smrti reditelja Živorada Žike Mitrovića (1921-2005) časopis prenosi in memoriam tekst Dimitrija Vojnova Odlazak kralja srpskog bioskopa. Ocenjujući da je Mitrović najveći autor srpskog repertoarskog filma, Vojnov ukazuje da je bio „cenjeni vođa filmskih aktiva i vrlo plodan stvaralac, ali nije doživeo da mu se rad vrednuje na pravi način“.

Kinoteka obeležava 75. godišnjicu završetka Drugog svetskog rata tekstom dr Nevene Daković Klišei ratnog filma ili ratni film kao kliše. Dr Daković podseća na žanr ratnog filma u osvrtu na tradiciju jugoslovenskog posleratnog filmskog nasleđa.

Uz 90. rođendan velikana svetskog filma Klinta Istvuda Jovan Marković piše o glumcu i reditelju čiji je bogati opus ostavio takav trag da „istorija sedme umetnosti ne bi izgledala isto bez njega“. Istvudova višestruka pozicija, napominje Marković, omogućila mu je da od svoje impresivne karijere „stvori film za sebe, pa tako njegov razvoj kao glumca i uloge koje je igrao dobijaju drukčiju, dodatnu vrednost u kontekstu filmova koje je režirao“.

Rubrika Kritika iz prošlosti prenosi tekst Vrane su graknule objavljen u Ilustrovanoj politici maja 1970. godine. Kritičar Slavko Lazarević napominje da je film Vrane (1969) Gordana Mihića i Ljubiše Kozomare posle festivalskih, ali još ne i bioskopskih projekcija, dobio etiketu da je „crn, pun pesimizma, građen na naličju života i sudbinama ljudi iz društvenog brloga“, dok on ocenjuje da „postoji nešto toplo, istinito, iskreno, sentimentalno u toj čudnoj priči o izgubljenim ljudima što će, možda, privući gledaoce“.

U rubrici S polica biblioteke časopis predstavlja monografiju Boško Tokin: novinar i pisac, s podnaslovom Prvi srpski estetičar, publicista i kritičar filma, u kojoj je Marko Babac svestrano osvetlio delo Boška Tokina (1894-1953), decenijama zanemareno u novom režimu nakon Drugog svetskog rata. Knjiga je objavljena 2009. godine u izdanju Matice srpske iz Novog Sada.

U ovom broju nastavljen je feljton na osnovu knjige profesora Vlade Petrića Razvoj filmskih vrsta. Glavna tema petog dela je impresionizam.

Saradnici Kinoteke u rubrici Tragovi na filmu podsećaju na stvaralaštvo nedavno preminulih umetnika. Među njima su kompozitori Kšištof Penderecki i Adam Šlesindžer, rediteljka i glumica Toni Maršal, glumac Peter Musevski, reditelj Stjuart Gordon…

I ovaj broj Kinoteke bogato je ilustrovan, a posebnu pažnju privlači fotografija Milene Dravić, Gorana Paskaljevića i Ljube Tadića snimljena maja 1980. na Kroazeti. Za ulogu u Paskaljevićevom filmu Poseban tretman Milena Dravić je te godine dobila nagradu za najbolju glumicu na festivalu u Kanu.