Filmska recenzija: „Šavovi“ Miroslava Miše Terzića

Piše: Zoran Janković

Nominalno gledano, Šavovi počivaju na isprva društveno angažovanoj priči o dugotrajnim naporima samopožrtvovane krojačice da uđe u trag svom detetu koje je, kako su joj rekli, neposredno po rođenju preminulo a za koje ona i bezmalo dvadeset godina kasnije veruje da je živo. Šavovi ne beže od te aure filma koji bi mogao biti posmatran i doživljavan i kao delo aktivističkih ambicija koje problematizuje skrajnuto ali i dalje prisutno i važno društveno pitanje. Međutim, Šavovi su, reklo bi se, film čija priča na nivou značenja, te ideja i emocija koje s lakoćom pobuđuje, prevazilazi okvire polaznog zapleta i osnovnog narativnog polazišta. Reč je o izrazito sugestivnoj priči koja zadire u preispitivanje težine usamljeničke borbe i žudnje za istinom gotovo po svaku cenu. Već samo po toj osnovi mereno, Šavovi su nesumnjivo uspeo film, jer podsećaju i na bagažu neizbežnog hvatanja u klinč sa onim istinitim i na tihu i često bolnu i teško razumljivu lepotu života sa jasnim ciljem, iako takva borba ponajpre i većim delom može da se čini kao previše težak balast.

U neku ruku idejno i stilski blizak je filmu Rekvijem za gospođu J. Bojana Vuletića, sa kojim deli postavku jasno pozicionirane glavne junakinje u naoko bezizglednoj životnoj situaciji koja je, uz sve to, okružena nerazumevanjem neposredne okoline i prisiljena na sukob sa oveštalim i surovim državnim aparatom. Ovaj film se izdvaja iz ponude isprva sličnih tihih i svedenih festivalskih filmova i preciznošću sa kojom, nauštrb ideja, u prvi plan hrabro gura glavnu junakinju i njen bogat unutrašnji život, koji ubedljivo i pažljivo predočava gledaocima. Preciznost je važna odrednica rediteljskih dometa Miše Terzića u ovom slučaju – nasuprot Ustaničke ulice, njegovog prvog celovečernjeg filma, koji je ostavljao utisak ostvarenja koje je upadljivo bolje režirano nego što je napisano, Šavovi jesu film koji u sebi miri narečenu preciznost rediteljske izrade i jednako promišljenog, efektnog i preciznog doprinosa i drugih ključnih rediteljevih saradnika. Scenaristkinja Elma Tataragić znalački gradira napetost i senči višeznačnost ove priče, uspevajući da tiho i elegantno iz dela u deo filma širi vizir kroz koji posmatramo i shvatamo priču, time lagano granajući povest o jednoj zadivljujuće postojanoj borbi neznatnog pojedinca u potrazi za istinom. Na drugom tasu, na tasu pojavnog, tu je još jedan upečatljiv snimateljski rad Damjana Radovanovića (do ovog trenutka najzapaženijeg u svojstvu direktora fotografije u slučaju Ničijeg deteta Vuka Ršumovića), koji svojim staloženim pristupom i širokougaonim kadrovima rečito podvlači pominjanu usamljenost udarne junakinje ove priče. Tu je i montažerka Milena Z. Petrović koja je vešto ispratila suštinski diskretno sinkopiran prikaz jednog zanimljivog ali, sa filmske tačke gledišta, i poprilično apstraktnog duševnog stanja lika koji ovde tumači Snežana Bogdanović.

Osim toga, Šavovi su film koji pleni i izvrsnom glumačkom izvedbom – dobrim delom sama, a prisutna u gotovo svakoj sceni, Snežana Bogdanović svom liku daruje zanosnu stamenost i tihu i ćutljivo melanholičnu borbenost, time podsećajući na važnost odvažno odigranih a pre toga dobro napisanih nosećih likova u filmskoj priči. Uvek pouzdana, mlada Jovana Stojiljković ovde pruža drugačiji glumački ton u odnosu na pređašnje (takođe odlične uloge), dok Pavle Čemerikić (s povodom hvaljen za pokazano u filmovima Ničije dete i Teret, pa i u filmu Agape Branka Šmita) u Šavovima nanovo ukazuje na jedinstvenu eteričnost svoje mlade glumačke pojave. Ne bi bilo pošteno ne pomenuti ni Marka Baćovića, uverljivog u ulozi supruga koji bi očajnički da veruje u suštinsku dobronamernost sistema, kao i glumce koje nemamo tako često prilike da gledamo na filmu, poput uvek tačnog i svojstvenog Igora Benčine ili Dragane Varagić u manjoj ali i prilično zahtevnoj epizodnoj ulozi.

Svakako će biti zanimljivo ispratiti kako će Šavovi proći mimo tog svog početnog festivalskog konteksta (podsetimo se da je film nedavno uspešno prikazan u zvaničnom programu ovogodišnjeg Berlinskog filmskog festivala), kada stupi i u redovnu bioskopsku distribuciju – da vidimo da li će kino-publika u znatnijem broju umeti da prihvati ovako usložnjen gledalački izazov – ostvarenje jasnog autorskog pristupa koje je, da to još jedared ponovimo, kadro da neusiljeno komunicira sa gledateljstvom, povrh svega, na ozbiljan i zauman način baveći se bitnim društvenim fenomenom i problemom.