Sandens festival 2020 – Investiranje u budućnost

Od 24. januara do 3. februara u Park Sitiju, Solt Lejk Sitiju, i planinskom rizortu Sandens, u državi Juta, održava se Sandens festival, najveći američki festival nezavisnog filma.

Festival ima brojne programske celine, i predstavlja zanimljive igrane i dokumentarne filmove iz SAD-a i celog sveta. I ove godine najavljuju se ostvarenja koje odlikuju svežina, inovativnost, drugačiji autorski pristup, nesvakidašnje tačke gledišta, angažovanost…

Potencijali nezavisnog filma

Sandens je 1978. godine pokrenuo glumac Robert Redford, a ideja festivala od samog početka je da istakne potencijale američkog nezavisnog filma, i da promoviše filmske stvaraoce iz Jute. Takmičarski festival je godinama okupljao najbolje iz nezavisne produkcije, stekao prepoznatljivost i ugled, promovisao mnoge filmske autore. Danas se na Sandensu osluškuje sadašnjost i budućnost nacionalne i svetske kinematografije, i predstavljaju dugometražni igrani filmovi, dokumentarni filmovi, kao i ostvarenja kratkog metra. Bogat program obuhvata razne programske celine, i predstavlja oko 200 filmova svake godine. U nezavisnoj produkciji i zavejanim planinskim predelima Jute, svakog januara uživa preko 400 000 ljudi.  

Robert Redford je 1981. osnovao i Sandens institut, neprofitnu organizaciju koja podržava nezavisne umetnike širom sveta, na razne načine. Institut dodeljuje grantove i stipendije, organizuje rezidencijalne boravke umetnika, razna takmičenja… A festival Sandens je od svog osnivanja bio platforma za lansiranje novih talenata.

Prvi film braće Koen Blood Simple osvojio je na Sandensu glavnu nagradu žirija 1985, a karijera Kventina Tarantina krenula je uzlaznom linijom nakon njegovog debija na ovom festivalu, 1992. godine. Uspešan debi na Sandensu imali su i reditelji Pol Tomas Anderson, Daren Aronofski i mnogi drugi.

Procvat nezavisnog filma dogodio se u SAD-u tokom devedesetih, a distributeri su tada masovno pohodili uzbudljivi festival u potrazi za bioskopskim hitovima.

Zanimljivi ovogodišnji filmovi

Sandens 2020 će predstaviti različite filmove, u različitim programskim segmentima. U premijernom programu publika će imati priliku da vidi film The Glorias, biografsku priču o uticajnoj aktivistkinji, novinarki, i feministkinji Gloriji Stajnem. U različitim životnim dobima Gloriju tumače Džulijan Mur, Alisija Vikander, i još dve glumice. Premijermo će biti prikazan i Worth (Vrednost) u kom Majkl Kiton tumači ulogu advokata odgovornog za nastajanje fonda za naknadu štete žrtava nakon terorstičkih napada 11. septembra 2001. Benedikt Kamberbeč igra poslovnog čoveka upetljanog u kubansku krizu u filmu Ironbark, a protagonisti drame o novinarskoj veteranki upletenoj u zamršenu priču The Last Thing He Wanted (Poslednja stvar koju je želeo) su En Hatavej i Ben Aflek. Na ovogodišnjem Sandensu će kao reditelj debitovati glumac Vigo Mortensen filmom Falling (Padanje), pričom o konzervativnom starijem čoveku koji napušta svoje imanje da bi živeo sa sinom koji je gej, i njegovom porodicom. U premijernom programu je i film Tesla reditelja Majkla Almerejda u kom slavnog pronalazača tumači Itan Houk.

Kada su dokumentarci u pitanju, ovogodišnji program predstavlja mnoga upečatljiva ostvarenja. Festival će otvoriti dokumentarni film o planetarno popularnoj muzičkoj zvezdi Tejlor Svift – Taylor Swift: Miss Americana.

Veliku pažnju privlači i The Dissident Brajana Fogela, film koji istražuje ubistvo novinara Džamala Kašogija. Ovaj saudijski novinar, disident koji je radio za magazin Vašington post nestao je u Istanbulu, a potom su disidenti širom sveta pratili tragove ovog zločina, i otkrili njegovo globalno zataškavanje. Još jedan angažovani dokumentarac imaće festivalsku premijeru – reč je o filmu US Kids Kim Snajdera, koji beleži potresne priče onih koji su preživeli masakr u srednjoj školi u Parklandu na Floridi, 2018. godine.

Najavljena je i premijera dokumentarnog filma koji osvetljava život Natali Vud, holivudske glumice sa sjajnom karijerom koja je nastradala u tragičnoj nesreći u svojim četrdesetim godinama. Ostvarenje Natalie Wood: What Remains Behind (Natali Vud – šta je preostalo) predstavlja do sad neobjavljene privatne filmove, pisma, dnevnike, fotografije, a potpisala ga je ćerka Natali Vud, rediteljka Nataša Vagner.

Pored programa Premijere i Dokumentarne premijere, Sandens predstavlja i programe US Dramatic Competition, US Documentary Competition, World Cinema Dramatic Competition, World Cinema Documentary Competition, Spotlight, Next, Indie Episodic, Shorts, Kids… (Detaljnije na – www.sundance.org). U najavi za ovu godinu su raznolike filmske poslastice, interesantni su i eksperimentalni filmovi u kojima autori pomeraju granice inventivno koristeći nove tehnologije. Na programu su i mnogi prateći programi –  paneli, izložbe, koncerti.

Umetnost koja pokreće promene

Organizatori navode da je 2020. velika godina za Sandens, i da prestižni festival ove godine investira u budućnost – ne samo nezavisnog filma, već i sveta u celini. Robert Redford, predsednik Sandens Instituta, podsetio je nedavno da nezavisni umetnici obogaćuju globalnu kulturu:

„Njihova umetnost koju sa ponosom predstavljamo može da zabavi, ali može i mnogo toga još. Ona osvetljava, uzbuđuje i osnažuje. Ovogodišnji festival prepun je filmova koji prikazuju bezbroj načina da priče pokrenu određene promene – u srcima i umovima ljudi, kao i u čitavom društvu.”

Fotografije: Sundance