Zidanje Skadra na evrovizijski način: Albanski nastup koji gledamo večeras prizvao zajedničko nasleđe Balkana

Albanski duo Shkodra Elektronike predstavljaće Albaniju u finalu Pesme Evrovizije 2025, koje će se održati večeras u Bazelu, Švajcarska.

Njihova pesma “Zjerm” (albanski za “Vatra”) inspirisana je legendom o Rozafi, ženi koja je, prema predanju, živa uzidana u temelje tvrđave Skadar kako bi grad opstao.

Ova priča ima paralele sa srpskom narodnom pesmom “Zidanje Skadra na Bojani”, koju je zabeležio Vuk Stefanović Karadžić 1815. godine.

U centru scenskog izraza albanske predstavnice nalazi se upečatljiv detalj — naglašena desna dojka sa crvenim safirom, koja predstavlja direktnu referencu na Rozafu, ženu koja je dobrovoljno žrtvovana kako bi grad Skadar opstao. Prema legendi, Rozafa je pristala da bude živa uzidana u temelje tvrđave, ali pod uslovom da joj ostave otvorene desnu ruku, dojku i oko — kako bi mogla videti, dojiti i milovati svoje dete.

Ova legenda gotovo u potpunosti odražava strukturu i smisao pesme „Zidanje Skadra na Bojani“, u kojoj braća Vukašin, Uglješa i Gojko Mrnjavčević pokušavaju da izgrade tvrđavu, ali im vile ruše sve što sagrade dok se ne ispuni nadzemaljski uslov — da jedna žena bude uzidana. Gojkovica, žena najmlađeg brata, nesvesna svoje sudbine dolazi s ručkom i biva uhvaćena, a potom i uzidana, dok moli da joj dojke ostanu otkrivene kako bi nahranila svoje novorođenče.

I Rozafa i Gojkovica predstavljaju arhetip žene kao temelja zajednice, one čija žrtva omogućava opstanak zdanja, naroda i porodice. To nisu samo žrtve, već figure koje simbolizuju majčinstvo, postojanost i duhovnu snagu. Obe priče svedoče o tome da se bez žrtve, naročito ženske žrtve, ne može izgraditi ništa trajno — ni grad, ni tvrđava, ni ljubav.

Nastup Shkodra Elektronike u prvom polufinalu izazvao je snažne reakcije zbog svoje simbolike i umetničkog izraza.

Posebno je upečatljiv detalj kostima pevačice Beatriče Gjerđi, gde je naglašena desna dojka sa crvenim safirom, što simbolizuje Rozafinu žrtvu i majčinstvo.

Pesma “Zjerm” kombinuje tradicionalne albanske elemente sa modernim elektronskim zvukom, evocirajući teme bola, otpornosti i nade, te pozivajući na duhovno i društveno isceljenje.
Evropesma

Albanija se kvalifikovala za veliko finale, pridruživši se ostalim finalistima koji će se takmičiti za pobedu na ovogodišnjoj Evroviziji.