„Linč/Oz“ – 16. Beldocs vas vodi izgubljenim autoputom od žute cigle
Predstojeći 16. Beldocs festival (koji će se održati od 10. do 17. maja) donosi jedan od najintrigantnijih metafilmskih dokumentarnih osvrta iz prethodne godine, Linč/Oz (Lynch/Oz) autora Aleksandra O. Filipa.
Ovaj dokumentarac istražuje zagonetnu simbiozu između najveće bajke američke pop kulture – filma Čarobnjak iz Oza (The Wizard of Oz) Viktora Fleminga i stvaralaštva najvećeg savremenog nadrealiste Dejvida Linča.
Teme, motivi i jezik Čarobnjaka iz Oza uporno opsedaju Linčovu filmografiju. Uticaji su vidljivi od prvog filma Abeceda (The Alphabet, 1968), pa do najnovije serije Tvin Piks: Povratak (Twin Peaks: The Return, 2017). Sasvim je moguće da nijedan filmski stvaralac nije u toj meri svesno ili nesvesno crpeo inspiraciju iz jednog dela.
Da li je Linč ostao zarobljen u zemlji Oz? Ako je tako, možemo li iznova čitati njegovo delo, i to otkrivajući puteve kojim se ono ukršta i komunicira sa Čarobnjakom iz Oza? Zauzvrat, da li Bulevar zvezda (Mulholland Drive, 2001), Hotel izgubljenih duša (Lost Highway, 1997) i Čovek slon (The Elephant Man, 1980) sadrže mračnu stranu ogledala najvećeg dečijeg filmskog klasika?
Uranjanjem u Linčov nadrealistički vizuelni jezik možemo pronaći ključ za razumevanje ove iskonske bajke, koja ima mnogo toga da kaže o američkim snovima, težnjama i strahovima.
Ispričan iz perspektiva savremenih filmski stvaralaca i teoretičara, Linč/Oz razjašnjava, pokazuje put, povezuje tačke i vodi nas iza čarobnjakove zavese, omogućavajući nam da ponovo doživimo i protumačimo ovu omiljenu bajku. I suprotno, novim čitanjem Linčovog simbolizma kroz prizmu njegovog najvećeg uticaja naziremo samu suštinu američkog sna.
Film je imao svetsku premijeru na filmskom festivalu Tribeka. Prikazan je i na festivalima Karlove Vari, Doslisboa, London, Solun, Fantastic Fest u Teksasu, Siđes, Sidnej i mnogim drugim.
Aleksandar O. Filip autor je dokumentarnih filmova Doc of the Dead (2014), 78/52: Hitchcock’s Shower Scene (2017), Memory: The Origins of Alien (2019), Leap of Faith: William Friedkin on the Exorcist (2019) i The Taking (2021). Osnivač je projekta „bioskopski eseji“, u okviru kog istražuje umetnost stvaranja filmova.
